YAYGIN ETKİ
Bir toplumun gelişmişliği eğitim ve öğretimin niteliği doğrultusunda oluşmaktadır. Eğitim ve öğretimin niteliği ise doğrudan öğretmen nitelikleri ile alakalıdır. Eğitim sisteminin en önemli ve kritik öğesi öğretmen olduğuna göre, öğretmen yetiştiren kurumlar, var olan toplumsal ve teknolojik duruma değil, gelecekte muhtemel durumları göz önünde bulundurarak bu nitelikleri kazandıracak süreçler geliştirmelidirler. Yeni iletişim teknolojilerinin hem eğitim süreçlerinde hem de özel yaşam süreçlerinde yoğunlukla kullanılıyor olması, bireylerin eriştikleri bilgilere eleştirel yaklaşmalarını ve sosyal yapının şekillenmesine ve demokratik süreçlere katılımını gerekli kılar. İçinde bulunduğumuz yenidünya koşulları, öğrenen bireylerin farklı bilgi ve becerilerle donatılmasını ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda geçmişte eğitimli olma, bilgili olma ya da okuyabilme ve yazabilmeyi ifade eden okuryazarlık kavramı değişime uğramış ve kapsamı daha da genişlemiştir. Öğretmede ve öğrenmede klasik olan kitap, defter, kalem ve karatahtanın yerini bilgisayar, akıllı tahta, tablet ve taşınır belleklerin aldığı günümüzde bilgiye erişme, öğretme ve öğrenme daha karmaşık hale gelmiştir. Değişmeyen tek şey eski ve yeni araçların temelde okuma yazma becerisini gerektiğidir. Dolayısı ile Okuryazarlık becerisinin yeniden ele alınması ve değişen durumlara göre adapte edilmesi kaçınılmaz olmuştur. Okuryazarlık kavramı disiplinler arası bir yaklaşımla çokça tartışılmaktadır ve yeniden tanımlanmaktadır. Gunter Keller'in (2003) ifade ettiği gibi okuryazarlık kavramını birçok sosyal, teknolojik ve ekonomik faktörleri dışlayarak ele almak artık mümkün değildir. Fakat iki önemli değişiklik okuryazarlık kavramını belirlemede vurgulanması gerekmektedir; Bunlar yüzyıllar boyu süregelen yazının hâkimiyetine karşın günümüzde görselin gelmesi ve kitabın yerini de ekranın almasıdır. Bu iki değişiklik birden okuryazarlığın uygulanmasında ve etkilerinde, her düzey ve her alanda, temsil ve iletişim anlamında bir devrim yaratmaktadır. Görselin ve ekranın, yazının üzerine oluşturduğu hâkimiyet, Keller'e (2003) göre insanın çevresine yönelik bilişsel/duyuşsal, fiziksel ve kültürel ilişkilerini ve bilgi biçimini/şeklini derinden etkileyecektir, çünkü anlatılan dünya gösterilen dünyadan farklıdır. Ekranın iletişimde ana araç haline gelmesi sadece iletişimin kendisinde kapsamlı etkiler oluşturmayacak aynı zamanda iktidar ve güç süreçlerini derinden etkileyecektir. Yazılı ve sözlü dil dünyayı ve çevreyi anlamada/anlamlandırmada sıralı ve dizgisel mantıkla gerçekleşmektedir. Ekran ve görsel bunu bir süreç olmaktan çok bir durum olarak temsil etmektedir. Dolayısı ile gösterilen dünya, düşünmeye ve çözümlemeye karşı daha dirençlidir ve insanların algılarını kolayca yönlendirebilir ve manipüle edebilir. Böylece bu iki değişiklik çok kapsamlı siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, kavramsal, bilişsel ve epistemolojik sonuçlar ortaya çıkaracaktır.
Günümüzde "okuryazarlık" birçok bilgi ve becerileri içine alarak farklı metin türlerini okuyabilmeyi ve yazabilmeyi ifade etmektedir. Yeni yüzyılda yaşayabilmek, çalışabilmek ve vatandaş olabilmek için gerekli olan farklı okuryazarlıklar öncelikle öğretmen adaylarına kazandırılması gerekmektedir ki, mesleklerini uygularken çarpan etkisiyle öğrencilerini öğrenmeyi bilen, bilgiye doğrudan ulaşabilen, aktif, katılımcı ve eleştirel düşünen bireyler olarak yetiştirebilsinler.
Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. Psychology Press.